शेवग्याची भाजी पावसाळ्यात का खातात?

कोल्हापूर : प्रसारमाध्यम न्यूज 

शेवगा ही एक अत्यंत पोषक व औषधी गुणधर्म असलेली वनस्पती आहे. भारतात शेवग्याचा वापर पारंपरिक आयुर्वेदात, तसेच जेवणात भाजी म्हणून केला जातो. याचे संपूर्ण झाड – मुळे, साल, पाने, फुले आणि शेंगा – सर्व काही उपयुक्त असते. शेवगा हा “सुपरफूड” मानला जातो. त्याचा नियमित आहारात समावेश केल्यास शरीर निरोगी, बळकट आणि रोगमुक्त राहते.

शेवग्याची भाजी पावसाळ्यात का खातात?

शरीरशुद्धी : शेवग्याच्या शेंगांमध्ये लघु, उष्ण आणि पाचक गुणधर्म असतात. उन्हाळ्यात साठलेले दोष (विशेषतः कफ आणि वात) दूर करण्यासाठी शेवग्याची भाजी उपयोगी ठरते.

प्रतिकारशक्ती वाढवते : पावसाळ्यात संसर्गाचे प्रमाण वाढते (उदा. सर्दी, खोकला, ताप). शेवग्याच्या शेंगांमध्ये व्हिटॅमिन सी, अँटीऑक्सिडंट्स आणि अँटीबॅक्टेरियल घटक भरपूर असतात, जे रोगप्रतिकारक शक्ती मजबूत करतात.

पचनशक्ती सुधारते : पावसाळ्यात पचनशक्ती मंदावते. शेवग्याची भाजी लघुपाक (सुलभ पचणारी) असल्यामुळे ही भाजी खाल्ल्यास अपचन, गॅस यांसारख्या तक्रारी कमी होतात.

कडवट चव – शरीरातील दोष कमी करते : शेवग्याची चव थोडीशी कडवट असते, जी आयुर्वेदानुसार शरीरातील दोष (विशेषतः कफ आणि कफजन्य विष) कमी करण्यास मदत करते.

सांस्कृतिक आणि पारंपरिक शहाणा अनुभव : पिढ्यान् पिढ्या आजी-आजोबा, वडीलधारी मंडळींनी हे निरीक्षण केले आहे की पावसाळा सुरू होण्याच्या आधी व सुरुवातीला काही विशिष्ट भाज्या खाल्ल्यास शरीर ऋतूनुसार योग्यरीत्या अनुकूल होते.

शेवग्याचे औषधी गुणधर्म:

पचनक्रिया सुधारते: शेवग्याची पाने व शेंगा यामध्ये फायबर भरपूर असल्याने पचन सुधारते आणि बद्धकोष्ठतेपासून आराम मिळतो.

डायबेटीस नियंत्रणात मदत: शेवग्याची पाने रक्तातील साखरेची पातळी नियंत्रित ठेवण्यात मदत करतात.

रक्तदाब आणि हृदयासाठी फायदेशीर: यामधील पोटॅशियम आणि अँटीऑक्सिडंट्स हृदयाच्या आरोग्यास मदत करतात.

रक्तशुद्धी: लोहामुळे रक्तातील हीमोग्लोबिन वाढण्यास मदत होते.

हाडे मजबूत करतो: कॅल्शियम आणि फॉस्फरसच्या उच्च प्रमाणामुळे हाडांना बळकटी मिळते.

प्रतिकारशक्ती वाढवतो: व्हिटॅमिन सी आणि अँटीऑक्सिडंट्स रोगप्रतिकारक शक्ती वाढवतात.

त्वचा आणि केसांसाठी उपयुक्त: अँटीबॅक्टेरियल व अँटीफंगल गुणधर्मामुळे त्वचेचे विकार कमी होतात, केसांची वाढ सुधारते.

शेवग्याचे विविध उपयोग:

• भाजीपाला म्हणून: शेंगा, पाने, फुले यांचा वापर चविष्ट आणि पोषक भाजीसाठी होतो.

• औषध म्हणून: आयुर्वेदिक काढे, चूर्ण, तेल या स्वरूपात वापर.

• शेवग्याचं तेल (Ben oil): त्वचा व केसांसाठी अत्यंत उपयुक्त.

• मूल्यवर्धित अन्नपदार्थ: शेवग्याच्या पानांपासून पावडर बनवून ती सूप, पराठा, स्मूदीमध्ये घालता येते.

शेवग्याची पालेभाजी कशी बनवायच

सहित्य : दोन वाट्या शेवग्याची पाने, लसणाच्या चार कुड्या, हिरवी मिरची, एक लहान चमचा भिजवलेली  तुरडाळ.

कृती : तेल कडवून त्यात बारीक केलेला लसून व तुकडे केलेली हिरवी परतून घ्यावी. यामध्ये तुरडाळ घालावी. तुरडाळही परतून त्यात शेवग्याची पाने धुऊन घालावीत. चवीप्रमाणे मीठ घालून भाजीवर पाणी शिंपडून भाजी चांगली परतून घ्यावी. ही भाजी सात ते दहा मिनटे शिजवावी. या पद्धतीने केलेली शेवग्याची भाजी रुचकर लागते शिवाय भाजीत पोषण मुल्ये टिकून राहतात. 

दक्षता 

• शेवग्याचे अति प्रमाणात सेवन टाळावे.

• काही विशिष्ट वैद्यकीय स्थितीमध्ये डॉक्टरांचा सल्ला घेणे आवश्यक आहे.