क्षणांची जपणूक आणि आठवणींचा ठेवा

कोल्हापूर : प्रसारमाध्यम न्यूज

आज १९ ऑगस्ट हा दिवस जगभरात जागतिक छायाचित्रण दिन (World Photography Day) म्हणून साजरा केला जातो. क्षणांची सुंदर जपणूक करण्याचं आणि त्या क्षणांना पुढच्या पिढीपर्यंत पोहोचवण्याचं सामर्थ्य छायाचित्रणामध्ये आहे. म्हणूनच आजच्या दिवशी जगभरातील छायाचित्रकार आणि फोटोग्राफीची आवड असणारे याला एका सणासारखं मानतात.

छायाचित्रण दिनाची पार्श्वभूमी

१८३७ मध्ये फ्रान्समध्ये लुई डॅग्युरे आणि जोसेफ निसेफोर नायप्स यांनी “डॅग्युरेओटाईप (Daguerreotype)” ही पहिली यशस्वी फोटोग्राफी पद्धत विकसित केली. १८३९ मध्ये फ्रान्स सरकारने ही पद्धत सार्वजनिक केली आणि १९ ऑगस्ट १८३९ हा दिवस छायाचित्रणाच्या शोधाचा अधिकृत प्रारंभ दिवस मानला गेला. त्यानंतर दरवर्षी १९ ऑगस्ट हा दिवस “जागतिक छायाचित्रण दिन” म्हणून ओळखला जाऊ लागला.

छायाचित्रणाची प्रगती

• सुरुवातीला काळ्या-पांढऱ्या प्रतिमा फक्त एका प्लेटवर उमटत असत.

• हळूहळू फिल्म रोल्स, नंतर नेगेटिव्ह-पॉझिटिव्ह पद्धती आणि नंतर रंगीत छायाचित्रण युग आलं.

• डिजिटल कॅमेऱ्यांनी या कलेला एका नवीन उंचीवर नेलं. आता मोबाईल कॅमेरेही उच्च प्रतीच्या छायाचित्रणासाठी वापरले जातात.

• आज छायाचित्रण हे फक्त आठवणी जपण्यापुरतं मर्यादित नसून पत्रकारिता, सिनेमा, विज्ञान, वैद्यकीय क्षेत्र, जाहिरात, कला आणि समाजप्रबोधन यांसारख्या विविध क्षेत्रांमध्ये ते प्रभावी माध्यम बनलं आहे.

छायाचित्रणाचं महत्त्व

• इतिहासाची नोंद – छायाचित्रं म्हणजे काळाचा आरसा. ती इतिहास घडवतात.

• कलेचं दर्शन – फोटोग्राफी ही केवळ तांत्रिक प्रक्रिया नसून सर्जनशील कलाही आहे.

• भावनांची जपणूक – हसू, आसवं, निसर्ग, पराक्रम हे क्षण फोटोतून जिवंत राहतात.

• प्रेरणा व समाजप्रबोधन – एक ताकदवान छायाचित्र समाजात बदल घडवू शकतं.

• संपर्काचं साधन – भाषेच्या पलीकडे जाऊन छायाचित्र थेट मनाला भिडतं.

आजच्या युगातील छायाचित्रण

सोशल मीडियामुळे छायाचित्रण आज प्रत्येकाच्या हातात आलं आहे. मोबाईल फोटोग्राफीमुळे सामान्य माणूसही क्षण टिपून जगासमोर मांडू शकतो. यामुळे छायाचित्रणाचं लोकशाहीकरण झालं आहे.

तथापि, फोटो एडिटिंग, आर्टिफिशियल इंटेलिजन्स आणि तंत्रज्ञानामुळे फोटोची सत्यता यावर प्रश्नचिन्ह उभं राहिलं आहे. अशा वेळी जबाबदारीनं छायाचित्रण करणं आणि वास्तव जपणं ही खरी कला आहे.

छायाचित्रण ही फक्त कॅमेर्‍याची क्लिक नाही, तर ती जीवनाची कथा सांगण्याची एक आगळीवेगळी पद्धत आहे. क्षणभंगुर क्षण कायमस्वरूपी करून ठेवणं, सौंदर्याची नवी दृष्टी दाखवणं आणि समाजाला विचार करायला लावणं ही या कलेची खरी ताकद आहे.

म्हणूनच आजच्या जागतिक छायाचित्रण दिनानिमित्त प्रत्येकाने आपल्या कॅमेऱ्यातून किंवा मोबाईलमधून केवळ सुंदर फोटोच नव्हे तर जीवनाला दिशा देणारे, समाजाला विचार करायला भाग पाडणारे फोटो घेण्याचा संकल्प केला, तर हाच या दिवसाचा खरा अर्थ ठरेल.

——————————————————————————————