कोल्हापूर : प्रसारमाध्यम डेस्क
खगोलशास्त्रीय दृष्ट्या आजचा दिवस महत्ताचा आहे. आजचा दिवस विषुव दिवस म्हणून ओळखला जातो. आजच्या दिवशी दिवस व रात्र यांची लांबी सारखीच असते. यानंतर उत्तर गोलार्धात वसंत ऋतू तर दक्षिण गोलार्धात शरद ऋतूची सुरुवात होते. आजपासून शरद ऋतू सुरु झाला.
विषुव दिन म्हणजे असा दिवस ज्यावेळी पृथ्वीवर दिवस आणि रात्र समान असतात, म्हणजेच १२ तास दिवस आणि १२ तास रात्र असते. वर्षातून असे दोन दिवस येतात. २० किंवा २१ मार्चच्या सुमारास वसंत विषुव सुरु होतो. तर २२ किंवा २३ सप्टेंबरच्या सुमारास शरद विषुव सुरु होतो.
विषुव दिनाचे महत्त्व:
-
ऋतूंचा बदल: विषुव दिनाच्या दिवशी सूर्य विषुववृत्तावरून प्रवास करतो, ज्यामुळे पृथ्वीच्या उत्तर गोलार्धात वसंत ऋतूची आणि दक्षिण गोलार्धात शरद ऋतूची सुरुवात होते.
-
दिवस-रात्र समानता: हा एकमेव काळ असतो जेव्हा उत्तर आणि दक्षिण गोलार्धात दिवस आणि रात्र अंदाजे समान लांबीचे असतात.
-
खगोलीय घटना: विषुववृत्त ही एक खगोलीय घटना आहे, जी वर्षातून दोनदा (मार्च आणि सप्टेंबरमध्ये) घडते. या दिवशी सूर्य पूर्वेला उगवतो आणि पश्चिमेला मावळतो.
-
संतुलन: विषुव दिनामुळे पृथ्वीवर दिवस आणि रात्र यांच्यात संतुलन राखले जाते.
धार्मिक आणि सांस्कृतिक महत्त्व:
भारतामध्ये वसंत विषुवाच्या आसपास चैत्र नवरात्र, गुढीपाडवा अशा सणांची सुरुवात होते. तर शरद विषुवानंतर शरद नवरात्र आणि नंतर दिवाळी येते. इतर संस्कृतींमध्ये :प्राचीन इजिप्त, माया संस्कृती, आणि पर्शियन नववर्ष हे सुद्धा विषुव दिनाशी संबंधित होते.अनेक ठिकाणी या दिवशी सूर्यपूजा, समारंभ आणि नववर्ष साजरं केलं जातं.
विषुव दिन हा फक्त खगोलशास्त्रीय दृष्टिकोनातूनच नव्हे, तर धार्मिक, सांस्कृतिक आणि शेतीच्या दृष्टीने सुद्धा अत्यंत महत्त्वाचा दिवस आहे. या दिवशी निसर्ग एक प्रकारचा समतोल साधतो – दिवस आणि रात्र समान असतात, जे मानवी जीवनात समत्वाचे प्रतीक मानले जाते.
