योगिक श्वसन (Yogic Breathing) हे एक प्राचीन तंत्र आहे, जे श्वासावर नियंत्रण ठेवण्यासाठी वापरले जाते. योगिक श्वसनाचे अनेक प्रकार आहेत, आणि प्रत्येक प्रकाराचे स्वतःचे फायदे आहेत. योगिक श्वसनात प्राण-चैतन्य विशिष्ट नियंत्रित पद्धतीने शरीरात नासिकेद्वारे घेतला जाऊन शरीरभर नियंत्रित ठेवून खेळवला जातो. श्वसनाबरोबर आपली चेतना ही वाढते. याचे मानवी शरीरावर व पर्यायाने जीवनावर असंख्य चांगले परिणाम होतात.
योगिक श्वसनाचे फायदे:
- तणाव कमी करणे: योगिक श्वसन तणाव कमी करण्यास मदत करते.
- शांतता आणि आराम: योगिक श्वसन मन शांत करण्यास आणि आराम मिळवण्यास मदत करते.
- ऊर्जा वाढवणे: योगिक श्वसन शरीरात ऊर्जा वाढवण्यास मदत करते.
- एकाग्रता सुधारणे: योगिक श्वसन एकाग्रता सुधारण्यास मदत करते.
- रोगप्रतिकारशक्ती वाढवणे: योगिक श्वसन रोगप्रतिकारशक्ती वाढवण्यास मदत करते.
- रक्तदाब कमी करणे: योगिक श्वसन रक्तदाब कमी करण्यास मदत करते.
- झोप सुधारणे: योगिक श्वसन झोप सुधारण्यास मदत करते.
- पचन सुधारणे: योगिक श्वसन पचन सुधारण्यास मदत करते.
- वेदना कमी करणे: योगिक श्वसन वेदना कमी करण्यास मदत करते.
योगिक श्वसनाचे प्रकार:- उज्जायी श्वास: हा श्वास घशातून हळू आणि लांब श्वास घेण्याचा प्रकार आहे.
- भस्त्रिका श्वास: हा श्वास वेगाने आणि शक्तीने श्वास घेण्याचा प्रकार आहे.
- कपालभाती श्वास: हा श्वास वेगाने आणि शक्तीने श्वास बाहेर टाकण्याचा प्रकार आहे.
- अनुलोम विलोम श्वास: हा श्वास एका नाकपुडीतून श्वास घेऊन दुसऱ्या नाकपुडीतून बाहेर टाकण्याचा प्रकार आहे.
- भ्रामरी श्वास: हा श्वास मधमाशीच्या गुंजनासारखा आवाज काढत श्वास घेण्याचा प्रकार आहे.
योग्य जागा निवडा: शांत आणि हवेशीर जागा निवडा.- आरामदायक स्थितीत बसा: पाठीचा कणा सरळ ठेवा.
- डोळे बंद करा: आपले लक्ष श्वासावर केंद्रित करा.
- श्वास घ्या आणि सोडा: हळू आणि लांब श्वास घ्या आणि सोडा.
- नियमित सराव करा: दररोज 10-15 मिनिटे योगिक श्वसन करा.
योगिक श्वसन करताना घ्यावयाची काळजी: - जर तुम्हाला श्वासोच्छवासाचा कोणताही त्रास होत असेल, वय जास्त असेल, ग्लूकोमा अथवा उच्च रक्तदाब वा पापाठीच्या कण्याला इजा झाली असेल तर योगिक श्वसन करण्यापूर्वी डॉक्टरांचा सल्ला घ्या.
- सुरुवातीला, योगिक श्वसन प्रशिक्षकाच्या मार्गदर्शनाखाली करा.
- योगिक श्वसन करताना जास्त जोर लावू नका.
योगिक श्वसन हे एक सोपे आणि प्रभावी तंत्र आहे, जे तुमच्या आरोग्यासाठी खूप फायदेशीर आहे. नियमितपणे योगिक श्वसन केल्यास, तुम्ही तुमचे आरोग्य आणि कल्याण सुधारू शकता.
