योग : आजच्या पिढीसाठी काळाची गरज

कोल्हापूर : प्रसारमाध्यम न्यूज

आजच्या धावपळीच्या जीवनात मानसिक तणाव, शारीरिक अशक्तपणा आणि भावनिक असंतुलन ही सामान्य बाब बनली आहे. अशा परिस्थितीत योग हा शारीरिक आणि मानसिक आरोग्यासाठी एक वरदान ठरत आहे. केवळ भारतातच नव्हे, तर संपूर्ण जगात योगाचा स्वीकार वाढताना दिसत आहे.

विशेषतः आयटी, कॉर्पोरेट आणि विद्यार्थी वर्गात योगाच्या गरजेची तीव्रता जाणवते. ताणतणाव, निद्रानाश, पाठदुखी अशा समस्या योगाद्वारे नियंत्रित करता येतात. योग हा केवळ शरीरासाठी नव्हे, तर मनासाठीही अमूल्य आहे. दरवर्षी २१ जून रोजी जागतिक योग दिन साजरा केला जातो, यावरून योगाचे महत्त्व स्पष्ट होते. केंद्र आणि राज्य सरकारे तसेच अनेक स्वयंसेवी संस्था योग जनजागृतीसाठी पुढाकार घेत आहेत.

योग आज संपूर्ण जगात आरोग्यासाठी एक ‘सुवर्ण मानक’ म्हणून ओळखला जात आहे. योग केवळ शारीरिक व्यायामापुरता मर्यादित नाही. तर मन, शरीर आणि आत्मा यांच्यात समतोल साधण्याचे माध्यम आहे. योगामध्ये आसन, प्राणायाम आणि ध्यान यांच्या साहाय्याने तणाव कमी करणे, शारीरिक लवचिकता वाढवणे आणि मानसिक शांतता मिळवणे शक्य होते. जागतिक आरोग्य संघटनेने (WHO) देखील योगाचे मानसिक आणि शारीरिक आरोग्यावर होणारे सकारात्मक परिणाम मान्य केले आहेत.

योगाभ्यास शारीरिक आरोग्यास चालना –

योगामुळे मन, शरीर आणि आत्म्याचा समतोल साधता येतो. नियमित योगसाधना केल्यास श्वासोच्छ्वास नियंत्रणात राहतो, रक्तदाब नियंत्रित राहतो आणि रोगप्रतिकारक शक्ती वाढते.  नियमित योगामुळे स्नायूंना बळकटी मिळते, रक्ताभिसरण सुधारते आणि सांध्यांची हालचाल क्षमता वाढते. सूर्यनमस्कार, वृक्षासन यांसारखी आसने शरीराची मुद्रा सुधारण्यात मदत करतात आणि पाठीच्या वेदना यांसारख्या समस्या कमी करतात. याशिवाय हृदयाचे आरोग्य सुधारण्यास उपयुक्त ठरतो. नियमित योग करणाऱ्या व्यक्तींमध्ये मधुमेह आणि लठ्ठपणाचा धोका कमी असतो, असे संशोधनातून असे दिसून आले आहे. 

  भावनिक स्थिरता प्रदान करणारा योग –

योगाचा सर्वात मोठा लाभ म्हणजे त्याचा मानसिक आरोग्यावर होणारा सकारात्मक परिणाम होय. प्राणायाम आणि ध्यान हे तणाव, चिंता आणि नैराश्य कमी करण्यात प्रभावी ठरतात. योगनिद्रा आणि माइंडफुलनेस तंत्रांमुळे झोपेची गुणवत्ता सुधारते. योगामुळे मेंदूमध्ये सेरोटोनिन आणि डोपामिन यांसारख्या आनंददायक हार्मोन्सचे स्राव वाढतात, ज्यामुळे व्यक्तीला अधिक सकारात्मक आणि संतुलित वाटते. 

योगाला सुवर्ण मानक म्हणून ओळखले जाते, कारण योग आरोग्याच्या सर्व पैलूंना एकत्रितपणे संबोधित करतो. योग हे केवळ आजारांची पूर्वतयारी म्हणून उपयुक्त नाही, तर जीवनशैलीशी संबंधित समस्यांनाही कमी करण्यात मदत होते. योगाचा सराव सर्व वयोगटांकरता आणि कोणत्याही फिटनेस स्तरासाठी योग्य असतो, त्यामुळे तो एक सुलभ आणि प्रभावी पर्याय ठरतो. आंतरराष्ट्रीय योग दिनासारख्या जागतिक मंचांमुळे योगाचे महत्त्व आणखी अधोरेखित झाले आहे.

जीवनात समतोल आणि शांतता आणतो योग –

योग हा केवळ एक व्यायाम नसून, समग्र आरोग्यास प्रोत्साहन देणारी एक जीवनशैली आहे. याचे शारीरिक, मानसिक आणि भावनिक लाभ योगाला आधुनिक जीवनातील आव्हानांचा सामना करण्यासाठी एक आदर्श साधन बनवतात. नियमित सरावामुळे योग केवळ आरोग्य सुधारण्यात मदत करत नाही, तर जीवनात समतोल आणि शांतताही आणतो, असे पतंजलीने म्हटले आहे. 

योग हा जीवनशैलीतील शिस्त आहे, औषध नव्हे; पण तो अनेक आजारांवर नक्कीच प्रभावी उपाय ठरू शकतो.

——————————————————————————————