वारी : चालतं तीर्थयात्रेचं अद्वितीय रूप

कोल्हापूर : प्रसारमाध्यम डेस्क 

आषाढी वारी – पंढरपूर वारी ही एक प्राचीन, भक्तिभावाने परिपूर्ण आणि सांस्कृतिक दृष्टिकोनातून अत्यंत महत्त्वाची असलेली वार्षिक धार्मिक यात्रा होय. ही महाराष्ट्रातील लाखो वारकऱ्यांची पंढरपूरला जाणारी पदयात्रा आहे. येथे विठोबा किंवा विठ्ठल म्हणजेच भगवान विष्णूचा अवतार याची आषाढी एकादशीला भक्तिभावाने पूजा केली जाते.

संत नामदेव आणि संत ज्ञानेश्वर (१३वे शतक): संत नामदेव आणि संत ज्ञानेश्वर यांनी पंढरपूरला पदयात्रा (वारी) करत आषाढी एकादशीला विठोबाच्या दर्शनाला जाण्याची परंपरा सुरू केली.असं मानलं जातं की संत नामदेवांनी ज्ञानेश्वर महाराजांसह आषाढी एकादशीला पंढरपूरला विठोबाच्या दर्शनासाठी एकत्र यात्रा केली आणि हेच वारीचे मूळ ठरले.

तुकाराम महाराज आणि दिंडी परंपरा : पुढे संत तुकाराम महाराजांच्या काळात (१७व्या शतकात) वारीला अधिक संस्थात्मक रूप मिळालं. तुकाराम महाराजांच्या पालखीची वारी अल्पशा अंतरासाठी होत असे, पण नंतर ती वाढत जाऊन संपूर्णपणे वाखरी (पंढरपूर) पर्यंत नेली जाऊ लागली. १८२० साली पेशव्यांच्या काळात वारी अधिक औपचारिक झाली आणि पालखी सोहळा अधिक सुसूत्र पद्धतीने सुरु झाला.

महत्त्वाच्या दिंड्या व पालख्या

वारीचा मार्ग

वारी ज्येष्ठ व आषाढ महिन्यांत पुणे जिल्ह्यातून निघते आणि सोलापूर जिल्ह्यातील पंढरपूरला आषाढ शुद्ध एकादशी (जून-जुलैमध्ये येते) पोहोचते. वाटेत इंदापूर, अकलूज, माळशिरस इ. गावांतून जाते. पादुकांची पालखी ज्येष्ठ शुद्ध एकादशीच्या सुमारास निघते

वारीतील भक्ती-कलापरंपरा

• अभंगगायन: संतांच्या रचनांवर आधारित भक्तिगीते

• फुगडी, झिम्मा, भारूड: पारंपरिक लोककला

• कायांतन व संयम: वारकऱ्यांमध्ये संयम, शुद्ध आहार, नित्य हरिपाठ यांचा संकल्प असतो

 वारीतील शिस्त

• वेशभूषा: पुरुष – टोपीसह धोतर, महिलांसाठी नववारी साडी.

• टाळ-मृदुंग वाजवत – “माऊली माऊली”, “ग्यानबा तुकाराम” असा जागर.

• दिंडी: समूहाने ठराविक क्रमाने चालणे हे ही वारीचे वेगळेपण होय.

पंढरपूर: वारीचे अंतिम ठिकाण

• विठोबा मंदिर: चंद्रभागा नदीच्या काठी

• दर्शन: आषाढी एकादशी दिवशी लाखो भाविक विठोबा-रखुमाईच्या दर्शनासाठी मंदिरात गर्दी करतात

 सामाजिक महत्त्व

• वारीने सामाजिक समतेचा संदेश दिला आहे – जात, धर्म, वर्ग न पाहता सर्वांना एकत्र आणते

• शिस्त, श्रमसंस्कार व सेवा यांचे मूर्त उदाहरण

• लाखो लोकांसाठी वारी म्हणजे आध्यात्मिक उन्नतीचा मार्ग

———————————————————————————–