कोल्हापूर : प्रसारमाध्यम न्यूज
ज्येष्ठ अभिनेत्री शर्मिला टागोर यांचे बंगाली चित्रपटातून जोरदार पुनरागमन होत आहे. पुरातवन असं या चित्रपटाचे नाव आहे. या बंगाली चित्रपटातून एका 80 वर्षीय व्यक्तीच्या जीवनातील भूतकाल आणि वर्तमान काळातील आठवणींच्यामधील संबंधांचं दर्शन घडतं. आई आणि मुलीच्या जटील नात्यावरही हा चित्रपट भाष्य करतो. शर्मिला टागोर यांनी या चित्रपटात दमदार अभिनय केला आहे. त्यांनी व्यक्तीरेखा अक्षरश: जिवंत केली आहे. त्यांचा जिवंत अभिनय मंत्रमुग्ध असाच करणारा आहे.
या चित्रपटात जुन्या आठवणी आणि लालसा जागृत करण्यासाठी मौन आणि दृश्यात्मक प्रतिमांचा वापर करण्यात आला आहे. सुमन घोष यांनी हा चित्रपट दिग्दर्शित केला आहे. या चित्रपटात रितुपर्णा सेनगुप्ता आणि इंद्रनील सेनगुप्ताही आहे. सुमन घोष यांचा पुरातन पाहिल्यानंतर रवींद्रनाथ टागोरांचे शब्द कानात रुंजी घालत राहतात. शर्मिला टागोर यांचं बंगाली सिनेमात पुनरागमन झाल्याचं अधोरेखित करणारा हा सिनेमा आहे. हा सिनेमा एखाद्या गाण्यासारखाच आहे. या सिनेमात केवळ एका ऐंशी वर्षीय व्यक्तींच्या आठवणीत केवळ भूतकाळ आणि वर्तमान एकमेकांशी जोडलेले दाखवलेले नाहीत, तर कथेत ते कसे भेदक दृश्य चित्रणाच्या माध्यमातून एक दुसऱ्यांना छेडण्यास इन्कार करतात हेही या सिनेमातून दाखवण्यात आलं आहे.
कथा काय आहे?
या चित्रपटात शर्मिला टागोर यांची भूमिका मुख्य आहे. तर रितुपर्णा सेनगुप्ता यांनी त्यांच्या मुलीची भूमिका निभावली आहे. त्यांचे आधीचे पती राजीव (इंद्रनील सेनगुप्ता) यांचा 80 वा वाढदिवस साजरा करण्यासाठी ते एकत्र येतात. त्यांची स्मरणशक्ती कमी होत असल्याचं त्यांच्या लक्षात येतं. त्यांना विस्मृती जाण्याच्या आजारापेक्षा त्यांचा भूतकाळ त्यांच्या वर्तमानाशी कसा जोडलेला आहे आणि तोच आपण कसा विसरतोय याची त्यांना सर्वाधिक चिंता लागलेली आहे.
सुमन घोष यांचा हा सिनेमा कथेच्या बाबत नव्हे तर ती कथा कशा पद्धतीने सादर केलीय जाते यावर भर देतोय. अत्यंत नाजूक आणि हळूवापरणे ही कथा हाताळण्यात आली आहे. वाचकांना जुन्या आठवणी आणि लालसेच्या वेदनेची जाणीव करून देण्यावर ही कथा बेतलेली आहे. सुखद आणि बेचैन करणाऱ्या या आठवणी आहेत. जुने पासबुक, दूर्गा पूजाचे बिल आणि किराणा सामानाची यादींच्या बॉक्स प्रमाणे, हा सिनेमा तुम्हाला मनापासून पाहायला उद्युक्त करतो. तुमच्या मनातील द्विधेचा ठावही हा सिनेमा घेत राहतो.
मौनातून सर्वकाही
या चित्रपटात मौनाचा प्रचंड वापर करण्यात आला आहे. नजरेतूनच भाष्य करण्याचा आणि वास्तुकलातून भावनेला प्रतिध्वनित करण्याची या चित्रपटात संधी देण्यात आली आहे. सिनेमाटोग्राफी जवळपास ध्यानपूर्ण आणि काव्यात्मक आहे, ती नकली अधारावर टिकून आहे. मानव सभ्यतेहून जुनी एक गुफा वा एखाद्या जुन्या इमारतीला उखडून फेकणाऱ्या झाडांची मुळं अशा पद्धतीने.
दिग्दर्शक सुमन घोष यांनी ही कहाणी अत्यंत सौम्यपणे सादर केलीय. या कथेत एक जटील संतुलन राखण्यात आलं आहे. त्यामुळे कहाणी पुढे सरकते. हे सुक्ष्म आणि अति सुक्ष्म आहे. या चित्रपटातील शर्मिला टागोर यांचा अभिनय आणि त्यांचा वावर अत्यंत सुंदर आहे. त्या अभिनय करतात असं वाटतच नाही. त्या आपल्या उपस्थितीने प्रत्येक प्रेमला चार चांद लावताना दिसतात. त्या भूमिकेत असतात, पण त्यांचं मौन असणं संवादापेक्षाही भारी आहे. त्या एकप्रकारची गहन शांतता निर्माण करतात. त्यांची ही गहन शांतता प्रेक्षकांना थांबण्यास, श्वास घेण्यास आणि ऐकण्यास मजूर करते. केवळ शब्दांनाच नव्हे तर त्यामधील जागांनाही.
संयत अभिनय
रितुपर्णा सेनगुप्ता एक अनुभवी आणि कसदार अभिनेत्री असल्या तरी, काही वेळा त्या टागोरांनी दिलेल्या अभिनयाच्या सौंदर्याशी आपल्याला भिडवू शकत नाहीत. आई-मुलीची ही जोडी काही वेळा विस्कळीत होते, पण बहुतेक वेळा एकत्रितच राहते. चित्रपटाला एका प्रवाही कवितेसारखा भास मिळावा यासाठी त्यांनी आपल्या अभिनयावर संयम ठेवला असावा, आणि ते करण्यास त्या समर्थ ठरल्या, यासाठी त्यांचे अभिनंदन.
इंद्रनील सेनगुप्ता भलेही सहायक भूमिकेत आहेत, पण त्यांनी आपली व्यक्तिरेखा चांगली वठवलीय. त्यांना या चित्रपटात चांगली व्यक्तिरेखा मिळाली आहे. त्यांनी आपल्या व्यक्तिरेखेशी न्याय केला आहे. जेव्हा दिग्गज कलाकार एकाच फ्रेममध्ये असतात तेव्हाही ते आपली भूमिका ठसठशीतपणे वठवतात.
भावनिक गुंतवणूक
पुरातवन हा चित्रपट अत्यंत घाईत असलेल्या लोकांसाठी नाहीये. यात कोणताही भव्य उलगडा नाही, ना कोणतीही सिनेमॅटिक शिखरं आहेत. पण जर तुम्ही हा चित्रपट पाहिला, तर तो हळूहळू छातीत उठणाऱ्या वेदनेच्या रूपात तुमचं कौतुक करतो — अशी वेदना जी क्रेडिट्स संपल्यानंतरही बराच वेळ मनात राहते. हा चित्रपट प्रेक्षकांना बऱ्याच गोष्टी समजून घ्यायला आणि स्वतःच्या पद्धतीने अर्थ लावायला जागा देतो. जो कोणी मोठ्या ड्रामाच्या किंवा कथानकातील रोलरकोस्टरच्या शोधात आहे, त्याच्यासाठी हा चित्रपट नाही. पण जर तुम्ही तुमच्या सिनेमा प्रेमात तितकाच भावनिक गुंतवणूक करत असाल, जसं तुम्ही एखाद्या जुन्या डायरीवर प्रेम करत असता — अंतरंग, वेदनादायक आणि लहान पण सुंदर तपशीलांनी भरलेली — तर हा चित्रपट तुमच्या वेळेस पात्र आहे.
