मराठीतील ‘ खोल खोल दुष्काळी डोळे ’ व ‘आभाळमाया ’ ला सन्मान
नवी दिल्ली : प्रसारमाध्यम वृत्तसेवा
केंद्र सरकारच्या सांस्कृतिक मंत्रालया अंतर्गत साहित्य अकादमीने २०२५ सालासाठीचे युवा साहित्य पुरस्कार आणि बाल साहित्य पुरस्कार बुधवारी जाहीर केले. देशातील विविध भाषांतील गुणवत्ता असलेल्या नवोदित व बाल साहित्यकृतींचा गौरव या माध्यमातून करण्यात आला आहे. यंदा युवा पुरस्कारासाठी २३ साहित्यिकांची निवड करण्यात आली असून, बाल साहित्य पुरस्कारातही अनेक भाषांतील उत्कृष्ट साहित्याची निवड झाली आहे.
मराठीतील दोन साहित्यिकांचा विशेष सन्मान
🔹 युवा पुरस्कार – प्रदीप कोकरे यांची ‘खोल खोल दुष्काळी डोळे’ ही कादंबरी
🔹 बाल साहित्य पुरस्कार – सुरेश सावंत यांचा ‘आभाळमाया’ हा कवितासंग्रह
प्रदीप कोकरे यांची कादंबरी ‘खोल खोल दुष्काळी डोळे’ ही ग्रामीण जीवनातील दुष्काळ, मानवी वेदना आणि सामाजिक वास्तव यांचे प्रभावी चित्रण करते. ग्रामीण वास्तवाला भिडणारी, सशक्त आणि संवेदनशील लेखनशैली या पुस्तकाची खासियत मानली जाते.
बाल साहित्य पुरस्कारासाठी सुरेश सावंत यांच्या ‘आभाळमाया’ या कवितासंग्रहाची निवड झाली आहे. या संग्रहात बालकांच्या भावविश्वात खोल डोकावणाऱ्या, त्यांच्या सहजतेला स्पर्श करणाऱ्या कविता आहेत. बालकांच्या भावनांचा, त्याच्या स्वप्नांचा, आणि आकांक्षांचा हळुवार शब्दप्रपंच ‘आभाळमाया’तून उलगडतो.
कोकणी भाषेतील साहित्यिकांनाही गौरव
🔹 युवा पुरस्कार – ग्लिनिस डायस यांचा ‘गावगाथा’ कथासंग्रह
🔹 बाल साहित्य पुरस्कार – नयना आडारकार यांचे ‘बेलाबायचो शंकर आनी हे काणयो’
ग्लिनिस डायस यांच्या कथासंग्रहात कोकणातील जीवनशैली, परंपरा, आणि स्थानिक कथाविश्व यांचे सुंदर चित्रण आहे. दुसरीकडे, नयना आडारकार यांच्या बालसाहित्यकृतीत कोकणी संस्कृती आणि मुलांच्या मनोविश्वाचा सुरेख मिलाफ साधलेला आहे.
पुरस्कार प्रक्रिया आणि रक्कम
साहित्य अकादमीचे अध्यक्ष माधव कौशिक यांच्या अध्यक्षतेखाली कार्यकारी मंडळाने या पुरस्कारांची अंतिम निवड केली. प्रत्येक भाषेसाठी आलेल्या प्रस्तावांचे तीन सदस्यीय समितीने काटेकोर परीक्षण केले. त्यानंतर कार्यकारी मंडळाने बहुमताने किंवा सर्वसंमतीने साहित्यकृतींची अंतिम निवड केली.
🔸 युवा साहित्य पुरस्काराची रक्कम: ₹ १,००,०००
🔸 बाल साहित्य पुरस्काराची रक्कम: ₹ ५०,०००
हे पुरस्कार केंद्र सरकारतर्फे आयोजित भव्य सन्मान समारंभात दिले जाणार आहेत.
डोंगरी भाषेसाठी यंदा पुरस्कार नाही
यंदा डोंगरी भाषेसाठी कोणताही पुरस्कार जाहीर करण्यात आलेला नाही. कारण प्रस्तुत साहित्यकृती अपेक्षित निकष पूर्ण करण्यात अपयशी ठरल्याची माहिती अकादमीने दिली.
✅ एकूण २३ लेखकांना युवा पुरस्कार
✅ बाल साहित्य पुरस्कारात दर्जेदार काव्य, कथा व ललित लेखनाचा समावेश
✅ मराठी व कोकणी भाषिक लेखकांचे विशेष यश
✅ साहित्य अकादमीच्या सन्मानाने नवोदित लेखकांना नवी प्रेरणा
साहित्यप्रेमींना नव्या लेखकांच्या साहित्यकृतींचा आस्वाद घेण्यासाठी ही एक उत्तम संधी असून, हे पुरस्कार भारतीय भाषांतील सृजनशीलतेचे सशक्त उदाहरण मानले जात आहेत.
——————————————————————————————
