Veteran writer Prof. Bhaskar Tatyaba Chandanshiv passed away recently.
लातूर : प्रसारमाध्यम वृत्तसेवा
अवघं आभाळ फाटल्याने आणि कधीही न पाहिलेल्या महापुरामुळे संपूर्ण मराठवाड्याचा ‘लाल चिखल’ झाला असतानाच, शाळेच्या धड्यातून काळीज चिरणारे ज्येष्ठ साहित्यिक प्रा. भास्कर तात्याबा चंदनशिव यांचे नुकतेच निधन झाले. शेवटच्या काही दिवसांपासून भास्कर चंदनशिव यांचे लातूर येथील खासगी रुग्णालयात उपचार सुरू होते. मराठी ग्रामीण साहित्याला एक अमूल्य ठेवा त्यांच्या रुपाने मिळाला असे म्हटले तर वावगे ठरू नये.
सुरुवातीचे जीवन आणि शिक्षण
भास्कर चंदनशिव यांचा जन्म १२ जानेवारी १९४५ रोजी हासेगाव (ता. कळंब, जि. उस्मानाबाद) येथे झाला. त्यांचे मूळ नाव भास्कर देवराव यादव होते, दत्तक झाल्यानंतर ते भास्कर तात्याबा चंदनशिव म्हणून ओळखले जात. शालेय शिक्षण जिल्हा परिषद शाळा कळंबमध्ये झाले, तर महाविद्यालयीन शिक्षण अंबाजोगाईत बी.ए. आणि छत्रपती संभाजीनगर येथे मराठी विषयातून एम.ए. केले. जून १९७२ मध्ये त्यांनी वरिष्ठ महाविद्यालयात मराठीचे प्राध्यापक म्हणून नोकरी सुरु केली आणि बलभीम महाविद्यालय, बीड येथे काम करताना २००५ मध्ये सेवानिवृत्त झाले.
वयाच्या विसाव्या वर्षीपासून भास्कर चंदनशिव यांनी कथालेखनास प्रारंभ केले. त्यांच्या लेखनामागील प्रेरणा म्हणजे मराठवाड्यातील सातत्याने कोरलेले दुष्काळ आणि ग्रामीण जीवनातील प्रत्यक्ष अनुभव. त्यांच्या साहित्यकृतींमध्ये शेतकरी, सामान्य नागरिक आणि मातीशी घट्ट जोडलेली माणसे नायक म्हणून उभी राहतात.
साहित्यकृतीत ग्रामीण जीवन
भास्कर चंदनशिव यांच्या साहित्यकृतींमध्ये ग्रामीण जीवनाची खरी जाणीव, शेतकऱ्यांचे संघर्ष आणि माणुसकीची संवेदना प्रगल्भ रूपात उलगडली जाते. त्यांच्या कथासंग्रहांमध्ये शेतकरी, सामान्य नागरिक आणि मातीशी घट्ट नाळ असलेली व्यक्ती नायकाच्या रूपाने समोर येते. ‘लाल चिखल’ या निवडक संकलनामध्ये त्यांनी दुष्काळ, महापूर, शेतीतील अपयश आणि ग्रामीण समाजातील वेदना यांचे थेट वर्णन केले आहे. ‘जांभळढव्ह’, ‘मरणकळा’, ‘अंगारमाती’, ‘बिरडं’, ‘नवी वारुळं’ या कथासंग्रहांमध्ये मानवी मनातील जिव्हाळ्याचे, दुःखाचे आणि संघर्षाचे सूक्ष्म दर्शन घडवले आहे. त्यांनी ग्रामीण जीवनातील सामाजिक, आर्थिक आणि भावनिक समस्यांना उघड करून दाखवले, ज्यामुळे वाचकांना त्या जीवनाशी तात्त्विक आणि भावनिक पातळीवर जोडणारा अनुभव मिळतो. त्यांच्या लेखणीत खरी जाणीव, प्रामाणिकपणा आणि मातीशी असलेले नाते या सर्वांचा संगम आहे, ज्यामुळे मराठी ग्रामीण साहित्याला एक अमूल्य ठेवा प्राप्त झाला आहे.
सन्मान आणि कार्य
भास्कर चंदनशिव हे मराठवाडा साहित्य परिषदेच्या २०११ सालच्या एप्रिलमध्ये केज (जि. बीड) येथे झालेल्या पहिल्या ग्रामीण साहित्य संमेलनाचे संमेलनाध्यक्ष होते. तसेच २०१२ मध्ये पळसप (जि. औरंगाबाद) येथे झालेल्या एकदिवसीय मराठवाडा ग्रामीण साहित्य संमेलनाचे अध्यक्षपद त्यांनी सांभाळले.
भास्कर चंदनशिव यांनी ग्रामीण जीवनाच्या वास्तवाला आणि शेतकऱ्यांच्या दुःखाला त्यांच्या लेखणीत जिवंत केले, ज्यामुळे त्यांच्या रुपाने मराठी ग्रामीण साहित्याला एक अमूल्य ठेवा मिळाला.
