पालकच करतील मुलांचा तणाव दूर

कोल्हापूर : प्रसारमाध्यम डेस्क 

लहान मुलांचे मन प्रफुल्लीत असणे आवश्यक आहे. त्यांनी दंगा-मस्ती केली पाहिजे, खेळल पाहिजे, पडले पाहिजे, परत उभा राहून उड्या मारल्या पाहिजेत. आई-बाबा, आजी-आजोबा, काका-काकी, आत्या यांना प्रश्न विचारून भेंडाउन सोडले पाहिजे. यामुळे मुले मोकळी होतात. त्यांच्यावर तणावाचा लवलेशही राहत नाही. अर्थात पालकांनीही मुलांसाठी वेळ दिला पाहिजे. मात्र आजकाल हे होताना दिसत नाही. पालकांशी मुलांचा संवाद कमी झाला आहे. पालक मुलाना वेळ देत नसल्याने मुलांचा डिजिटल माध्यमांशी मैत्री जास्त वाढली आहे.  अभ्यासाबरोबरच अन्य स्पर्धा-कौशल्ये, पालकांच्या अपेक्षा वाढल्या आहेत. या पार्श्वभूमीवर मुलांच्यावर  मानसिक दडपण वाढले आहे. अल्प वयातच मुले गंभीर होत आहेत. म्हणूनच शालेय विद्यार्थ्यांमध्ये मानसिक आरोग्य जागृती करणे अत्यावश्यक झाले आहे.

मानसिक आरोग्य म्हणजे व्यक्तीचे मन:स्वास्थ्य, विचारांची स्पष्टता, भावनांवर नियंत्रण, सकारात्मकता, आणि तणाव हाताळण्याची क्षमता होय. जेवढं शारीरिक आरोग्य महत्त्वाचं आहे, तेवढंच मानसिक आरोग्य देखील महत्त्वाचं आहे.

मानसिक आरोग्य जनजागृतीची का गरज 

शालेय विद्यार्थ्यांवर अभ्यास, परीक्षा, पालकांची अपेक्षा, सोशल मीडिया, मैत्रीतील संघर्ष इ. गोष्टींमुळे मानसिक तणाव वाढत आहे. हा तणाव ओळखून त्यावर उपाय करणे आवश्यक आहे. विद्यार्थ्यांना मानसिक आजार, चिंता, नैराश्य यासारख्या समस्या काय असतात हे समजत नाही. त्यामुळे लक्षणे असूनही ते मदत घेत नाहीत. जागृती अभियानामुळे ही ओळख निर्माण करता येते. मानसिक आरोग्य विषयक माहिती दिल्यास विद्यार्थी स्वतःचे विचार, भावना समजून घेऊ शकतात आणि स्वतःला सकारात्मक पद्धतीने व्यक्त करू शकतात. शाळांमध्ये बऱ्याचदा छळवणूक होत असते. यामुळे अनेक विद्यार्थ्यांना नैराश्य येते. मानसिक आरोग्य शिक्षणामुळे ते याचा सामना कसा करावा हे शिकतात. काही गंभीर प्रकरणांमध्ये, मानसिक त्रासामुळे आत्महत्येचे विचार येऊ शकतात. अशा विचारांपासून विद्यार्थ्यांना दूर ठेवण्यासाठी लवकर जागरूकता गरजेची असते. मानसिक आरोग्य जागृतीमुळे विद्यार्थी इतरांशी खुलेपणाने बोलायला शिकतात, मित्र, पालक, शिक्षकांशी संबंध चांगले ठेवतात. फक्त शारीरिक आरोग्य चांगले असून चालत नाही, मानसिक आरोग्य सुदृढ असेल तरच विद्यार्थी खऱ्या अर्थाने यशस्वी ठरतात.

मानसिक आरोग्य जनजागृती  अभियानाचे उद्दिष्ट:

• विद्यार्थ्यांना मानसिक आरोग्याचे महत्त्व समजावून सांगणे.

• तणाव व्यवस्थापनाचे तंत्र शिकवणे

• संवाद कौशल्य विकसित करणे

• भावनिक स्थैर्य वाढवणे

• शाळांमध्ये ‘मनोविकास कार्यक्रम’ राबवणे

• मदतीसाठी उपलब्ध स्त्रोतांची माहिती देणे (काउंसलिंग, हेल्पलाइन इ.)

अभियानाची रचना कशी असावी 

. जागृती सत्रे:

• मानसशास्त्रज्ञ, समुपदेशक यांच्याकडून मार्गदर्शन

• भावनिक आणि मानसिक आरोग्य यावर चर्चासत्र

वर्कशॉप्स व प्रशिक्षण:

• तणाव व्यवस्थापन, राग नियंत्रण कार्यशाळा

• ध्यान आणि योग कार्यशाळा 

शाळांमध्ये मानसिक आरोग्य क्लब:

• विद्यार्थ्यांच्या नेतृत्वाखालील क्लब जे दर महिन्याला मानसिक आरोग्य विषयावर चर्चा करतील.

पालकांसाठी मार्गदर्शन सत्र:

• पालकांना मुलांच्या मानसिक आरोग्याबद्दल जागरूक करणे

• संवाद कौशल्य, सकारात्मक पोषण

काउंसलिंग सुविधा:

• शाळांमध्ये समुपदेशकांची नेमणूक

• गरजूंना वैयक्तिक समुपदेशनाची संधी

पोस्टर्स, ब्रोशर्स आणि व्हिडिओज:

• विद्यार्थ्यांना आकर्षित करणारे साहित्य

• सोशल मीडियाचा वापर

मानसिक आरोग्य हा विषय पूर्वी दुर्लक्षित होता, पण आज परिस्थिती बदलल्यामुळे त्याची अत्यंत गरज आहे. शालेय वय हे व्यक्तिमत्त्व घडवणारे वय आहे. त्यामुळेच या वयातच मानसिक आरोग्याच्या बाबतीत योग्य जागरूकता आणि मार्गदर्शन मिळणे गरजेचे आहे. विशेषत: पालकांनी मुलाना जास्त वेळ दिला पाहिजे. मुलांचा मित्र आणि पालक या भूमिका प्रभावीपणे निभावल्या पाहिजेत. शालेय विद्यार्थ्यांमध्ये मानसिक आरोग्य जागृती अभियान हे एक महत्त्वाचं पाऊल ठरू शकतं जे भविष्यातील संतुलित, आत्मभान असलेली, आणि मानसिकदृष्ट्या सशक्त पिढी घडवेल.

————————————————————————–