आजचा काळ डिजिटल युगाचा आहे. आपण सर्वजण इंटरनेटचा वापर अनेक कारणांसाठी करतो. शिक्षण, व्यवसाय, समाजमाध्यमे, बँकिंग, आरोग्य सेवा, शासन व्यवहार इत्यादी. पण या व्यापक आणि जागतिक जाळ्याच्या सुरक्षिततेसाठी, सार्वत्रिकीकरणासाठी आणि भविष्यातील धोरणांसाठी एक जबाबदार संस्था कार्यरत आहे – इंटरनेट सोसायटी (Internet Society).
इंटरनेट सोसायटी म्हणजे काय ?
इंटरनेट सोसायटी (ISOC) ही एक जागतिक स्वयंसेवी, ना-नफा (non-profit) संस्था आहे, जी इंटरनेटचा सार्वत्रिक, खुला, सुरक्षित, आणि सतत विकसित होणारा वापर सुनिश्चित करण्यासाठी कार्य करते.
स्थापना : १९९२ साली
मुख्य कार्यालय : व्हर्जिनिया, अमेरिका
सदस्य देश : १००+
उद्दिष्ट : इंटरनेट सर्वांसाठी – सुरक्षित, प्रवेशयोग्य, मुक्त आणि टिकाऊ ठेवणे
इंटरनेट सोसायटीचे उद्दिष्ट :
- मुक्त आणि खुले इंटरनेट सर्वांसाठी उपलब्ध करून देणे
- डिजिटल विभाजन (Digital Divide) कमी करणे
- इंटरनेट गव्हर्नन्स मध्ये नागरिकांचा सहभाग
- सायबर सुरक्षा, गोपनीयता आणि इंटरनेट हक्कांसाठी काम करणे
- स्थानिक इंटरनेट तंत्रज्ञान विकासाला प्रोत्साहन देणे
- इंटरनेट धोरणांवर लोकशाही संवाद व निर्णय प्रक्रिया चालवणे
मुख्य भूमिका व कार्ये :
| भूमिका | कार्य |
|---|---|
 धोरण निर्मिती |
इंटरनेट वापरासंबंधी सरकार आणि संस्थांसोबत धोरणात्मक सल्ला |
 शिक्षण व प्रशिक्षण |
नेटवर्किंग, इंटरनेट सुरक्षा, DNS, IPv6, IoT यावर वर्कशॉप्स |
 जागरूकता |
लोकांना इंटरनेट हक्क, डेटा संरक्षण आणि गोपनीयतेबद्दल माहिती देणे |
 भागीदारी |
विविध देशांतील NGOs, सरकार, शैक्षणिक संस्था यांच्यासोबत सहकार्य |
 समुदाय निर्माण |
स्थानिक समुदायांमध्ये इंटरनेटच्या वापराची सशक्तीकरण मोहीम |
भारतातील शाखा आणि कार्य :
भारतात इंटरनेट सोसायटीच्या ५ अधिकृत शाखा कार्यरत आहेत (2024 नुसार) :
- ISOC Delhi Chapter
- ISOC Chennai Chapter
- ISOC Kolkata Chapter
- ISOC Mumbai Chapter
- ISOC Trivandrum Chapter
भारतामध्ये प्रमुख उपक्रम :
- ग्रामीण भागात इंटरनेट साक्षरता कार्यक्रम
- शाळा, महाविद्यालये यामध्ये सायबर सेफ्टी कार्यशाळा
- महिलांसाठी डिजिटल सशक्तीकरण कार्यक्रम
- इंटरनेट पोलिसी विषयक सार्वजनिक चर्चासत्र
- इंटरनेट एक्सचेंज आणि स्थानिक नेटवर्किंग विकासासाठी सहाय्यता
सर्व इंटरनेट वापरकर्त्यांनी ISOC सदस्य का व्हावे ?
| कारण | स्पष्टीकरण |
|---|---|
| जाणिवा वाढवणे | इंटरनेटच्या धोरणांबद्दल जागरूक होणे |
| हक्क व जबाबदारी समजून घेणे | डिजिटल हक्क, गोपनीयता, स्वातंत्र्य यांचे संरक्षण |
| धोरण निर्मितीत सहभाग | सामान्य नागरिक म्हणून इंटरनेटच्या भविष्यात आपला आवाज मांडणे |
| तंत्रज्ञान शिक्षण | इंटरनेट प्रोटोकॉल्स, सायबर सुरक्षा, DNS, नेटवर्किंग या बाबतीत प्रशिक्षण |
| समुदाय व नेटवर्किंग | तज्ञ, संशोधक, विद्यार्थ्यांसोबत सहकार्य साधणे |
| सामाजिक योगदान | ग्रामीण, महिला, वंचित घटकांसाठी डिजिटल विकास कार्यक्रमात सहभाग घेणे |
– डाॅ.राजेंद्र पारिजात, कोल्हापूर
