अल्पवयीन मुलांमध्ये वाढला राग : पालकांकडून हवा सकारात्मक बदल

कोल्हापूर : प्रसारमाध्यम डेस्क

छोट्या-छोट्या गोष्टींवरून लहान मुलांमध्येही राग अनावर होत असल्याचे चित्र बऱ्याचदा दिसून येते. अनेक मुले, तर रागाच्या भरात चुकीचे पाऊल उचलतात. त्यामुळे मुलांना राग येत असेल, तर पालकांनी त्यांना चिडवणे, रागावणे टाळावे आणि मारहाणही करू नये, तसे केल्यास त्याचे विपरीत परिणाम होऊ शकतात. त्याऐवजी त्यांच्या रागाची कारणे समजून घेऊन प्रेमाने बोलून त्यांना शांत करावे, त्यांच्यासोबत वेळ घालवायला हवा.

सध्या समाजात अल्पवयीन मुलांमध्ये चिडचिड, राग आणि असहिष्णुतेचं प्रमाण वाढताना दिसतं आहे. अभ्यासाची स्पर्धा, कौटुंबिक संवादातील तूट, ऑनलाइन गेम्स, मोकळ्या वातावरणात आणि मित्रांसोबत बाहेर न खेळणे, मुलांचा प्रचंड प्रमाणात वाढलेला स्क्रीन टाइम आणि टीव्ही मोबाइलवर पाहिल्या गेलेल्या घातक दृश्यांमुळे मुलांच्या मनावर नकारात्मक परिणाम होत आहे. सतत नकारात्मक गोष्टी बघणे, एकटे राहणे आदी कारणांमुळे मुले रागीट होतात. मात्र, यावर उपाय आहेत आणि ते घरातूनच सुरू होऊ शकतात, असं तज्ज्ञांचं मत आहे.

लहान मुले अनुकरणातून व निरीक्षणातून शिकत असतात. त्यामुळे मुलांचा राग नियंत्रणात ठेवायचा असेल आणि चिडचिड कमी करायची असेल, तर घरातील ज्येष्ठांनी, पालकांनी आपली वागणूक कशी आहे, यावरही लक्ष केंद्रीत करणे अत्यंत आवश्यक आहे, असेही तज्ज्ञांचे मत आहे.

◼️आई-वडिलांचा वेळ गरजेचा :

आई वडील मुलांना फारसा वेळ देत नसतील, तर मुले स्वतःला एकटे समजतात. त्यामुळे त्यांचा स्वभाव रागीट आणि चिडचिडा होतो. मुलांना राग आला, तर त्यांची प्रेमाने समजूत घालायला हवी. लहान मुलांवर हात उगारणे, त्यांना चिडवणे टाळावे, मुलांसोबत अधिकाधिक वेळ घालवणे गरजेचे आहे. याचेही भान पालकांनी ठेवणे आवश्यक आहे

◼️घरातले वातावरण  :

घरातील वातावरणाचा मुलांवर प्रभाव पडतो. त्यामुळे हे वातावरण खेळीमेळीचे असावे, आई वडिलांनी मुलांना पुरेसा वेळ द्यावा, त्याच्या रागामागील कारणांचा शोध घ्यावा. मुले मोबाइलवर काय बघतात, याकडे लक्ष द्यावे. अधिकच चिडचिडेपणा, राग येत असेल, तर मानसोपचार तज्ज्ञांना दाखवून तातडीने उपचार घ्यावा.

◼️याकडे लक्ष द्या :

मुलांच्या रागाला वाईट वर्तवणुकीचे लेबल लावू नका. त्यांना सतत व्यग्र ठेवा. मुलांच्या विविध उपक्रमांचे वेळापत्रक तयार करा. यामुळे गोष्टी स्थिर असल्यास त्यांच्यात सुरक्षिततेची भावना निर्माण होते. लहान मुले पालकांचं अनुकरण करतात. त्यामुळे पालकांनी स्वतःचे वेळोवेळी निरीक्षण करणे आवश्यक आहे. आजच्या वेगवान आणि धकाधकीच्या काळात पालकांनी मुलांना संयमाचे महत्त्व शिकवणे गरजेचे आहे.

 सकारात्मक टप्पे :

• मुलांशी संवाद साधा : मुलांच्या भावना समजून घेण्यासाठी आणि त्यांच्याशी संवाद साधण्यासाठी वेळ द्या.
• मुलांना समजावून सांगा : मुलांना राग आणि चिडचिड का येते, हे समजावून सांगा आणि त्यांना योग्य मार्गदर्शन करा.
• मुलांना शांत करण्यासाठी उपाय : मुलांना शांत करण्यासाठी योग्य उपाय सांगा, जसे की शांत श्वास घेणे, ध्यान करणे, किंवा काही शारीरिक क्रिया करणे.
• मुलांच्या गरजा पूर्ण करा : मुलांच्या शारीरिक, मानसिक आणि सामाजिक गरजा पूर्ण करा.
• मुलांना प्रोत्साहन द्या : मुलांच्या चांगल्या वर्तनाला प्रोत्साहन द्या आणि त्यांना सकारात्मक दृष्टिकोन जोपासण्यास मदत करा.
• घरातील वातावरण सकारात्मक ठेवा : घरातील वातावरण सकारात्मक ठेवा, जेणेकरून मुले शांत आणि आनंदी राहतील.
• पालकांनी स्वतःचा राग नियंत्रित ठेवावा : पालकांनी स्वतःचा राग नियंत्रित ठेवणे आवश्यक आहे, कारण मुले त्यांच्याकडून शिकतात.
• आवश्यक असल्यास, तज्ञांची मदत घ्या : मुलांच्या समस्या गंभीर वाटल्यास, तज्ञांची मदत घेणे आवश्यक आहे.
• दिनचर्या ठरवा आणि सुसंगत ठेवा – अव्यवस्थित झोप, अनियमित आहार आणि वेळेवर न झोपणे – हे मुलांना अस्वस्थ करतं. रोजची ठरलेली दिनचर्या त्यांना मानसिक स्थैर्य देते.
• स्क्रीन टाइम कमी करा, खेळासाठी वेळ द्या – मोबाईल, टीव्ही, गेम्स यामुळे राग आणि चिडचिड वाढते. दिवसात किमान एक तास मैदानी खेळ अनिवार्य ठेवा. यामुळे ऊर्जा सकारात्मक मार्गाने खर्च होते.
• उदाहरण घाला – तुम्ही शांत राहा – पालक रागावतात, ओरडतात तर मुलं तेच शिकतात. पालकांनी स्वतःचं वर्तन सुसंवादपूर्ण ठेवलं, तर मुलंही तोच मार्ग स्वीकारतात.
• व्यावसायिक मदतीचा विचार करा – जर मुलं खूपच चिडचिडीत, आक्रमक किंवा एकटी पडलेली वाटत असतील, तर बालसमुपदेशक किंवा मानसोपचारतज्ज्ञांची मदत घ्या. वेळीच लक्ष दिलं, तर गंभीर परिणाम टाळता येतात.

मानसोपचार तज्ज्ञ डॉ. श्रेयस पाटील म्हणतात, ” मुलांचा राग हा काही आजार नाही. तो एक भावनिक प्रतिसाद आहे. तो समजून घेणं आणि त्यावर प्रेमाने काम करणं. हाच खरा उपाय आहे.”

———————————————————————————————–