कोल्हापूर : प्रसारमाध्यम न्यूज
प्लास्टिक एक दैनंदिन जीवनाचा अविभाज्य भाग बनला आहे. नानाविध वस्तू प्लास्टिकच्या बनवल्या जात आहेत आणि आपण त्या वापरतोही. स्वस्त, हलके, मजबूत, वाटरप्रुफ अशा प्लास्टिकच्या गुणधर्मामुळे याचा वापर फार मोठ्या प्रमाणात वाढला आहे. मात्र प्लास्टीकचे विघटन होत नसल्याने प्लास्टिक कचऱ्याचा प्रश्न सर्वत्रच भेडसावत आहे.
प्लास्टिक पिशवी तसेच इतर वस्तूंच्या वापराचे मानवी आरोग्यावर कसे दुष्परिणाम होतात याची जनजागृती करण्यासाठी नंदगोपाल फौंडेशन काम करत आहे. यावर त्यांनी ‘इको ब्रिक्स’ हा पर्याय ठरू शकतो का याचा प्रयोग करून पाहिला. इको ब्रिक्स म्हणजे प्लास्टिक पासून तयार केलेली वीट होय. या विटेचा वापर बिल्डींग मटेरीयल म्हणूनही होऊ शकतो. ज्या प्लास्टिकचा पुनर्वापर होत नाही, ज्या प्लास्टिकपासून पुनर्निर्मिती होत नाही असे प्लास्टिक धुवून, स्वच्छ करून वळवायचे. ते प्लास्टिक बाटल्यामध्ये दाबून भरायचे. त्यानंतर बाटलीचे टोपण जाम बसवायचे.
प्लास्टिकचा अनियंत्रित वापर आणि त्यामुळे होणारे पर्यावरण व आरोग्यावरचे गंभीर परिणाम याविषयी जनजागृती करण्यासाठी नंदगोपाल फौंडेशनने एक अभिनव उपक्रम हाती घेतला आहे. या उपक्रमाअंतर्गत त्यांनी ‘इको ब्रिक्स’ या पर्यायाचा प्रयोग सुरू केला असून तो भविष्यातील शाश्वत पर्यावरण रचनेच्या दिशेने एक महत्त्वाचे पाऊल ठरू शकतो.
प्लास्टिक विटांचा उपयोग
या विटांचा उपयोग छोट्या बैठकीच्या जागा, कुंपण, भिंती, फर्निचर व अगदी कमी उंचीच्या बांधकामासाठीही होऊ शकतो. पारंपरिक सिमेंटच्या विटांच्या तुलनेत या ‘इको ब्रिक्स’ अधिक हलक्या व टिकाऊ असतात, तसेच त्यांचा पर्यावरणावरही नकारात्मक परिणाम होत नाही.
नंदगोपाल फौंडेशनचा प्रयोग
नंदगोपाल फौंडेशनने भंडारा शहरातील काही ठिकाणी या ‘इको ब्रिक्स’च्या मदतीने जागा सुसज्ज केल्या आहेत. विद्यार्थ्यांमध्ये आणि स्थानिक नागरिकांमध्ये या माध्यमातून पर्यावरण जागरूकता निर्माण करण्याचा प्रयत्न केला जात आहे. यासाठी कार्यशाळा, प्रात्यक्षिके व विविध जनजागृती कार्यक्रमांचे आयोजन केले जात आहे.
मानवी आरोग्यावर होणारे परिणाम
प्लास्टिकचा अतिरेक शरीरात विषारी रसायनांची वाढ करतो. त्याचा थेट परिणाम प्रजननक्षमतेवर, हार्मोनल बदलांवर व कॅन्सरच्या धोक्यावर होतो. त्यामुळे अशा प्लास्टिकपासून इको ब्रिक्स बनवून त्याचे पुनर्वापरक्षम रूपांतर करणे ही काळाची गरज ठरत आहे.
पुढील दिशा
फौंडेशनचा उद्देश म्हणजे अधिकाधिक नागरिकांना या उपक्रमात सहभागी करून घेणे आणि प्रत्येकाच्या घरात ‘इको ब्रिक’ निर्मिती शक्य होईल असा पायाभूत कार्यक्रम राबवणे. शाळा, कॉलेज, हाउसिंग सोसायटी व कार्यालयांमध्ये यासाठी खास प्रशिक्षण सत्र घेतले जात आहेत.
