कोल्हापूर : प्रसारमाध्यम डेस्क
भाई माधवराव बागल हे कोल्हापूरचे एक बहुआयामी व्यक्तिमत्त्व होते. ते लेखक, चित्रकार, पत्रकार, समाजसुधारक, राजकीय कार्यकर्ते, वक्ते आणि स्वातंत्र्यसैनिक होते. त्यांनी महाराष्ट्राच्या सामाजिक आणि राजकीय इतिहासात महत्त्वपूर्ण योगदान दिले आहे. भाई बागल हे महात्मा फुले यांच्या सत्यशोधक समाजाच्या विचारसरणीने प्रेरित होते. महात्मा फुले यांच्या सामाजिक समतेच्या विचारांचा त्यांनी सखोल अभ्यास केला होता आणि ते स्वतः सत्यशोधक विचारांचे प्रचारक झाले. आज २८ मे भाई माधवराव बागल यांचा जन्म दिवस यानिमित्त त्यांच्या विषयी…
माधवराव बागल यांचे वडील खंडेराव हे नामांकित वकील, तहसीलदार आणि सत्यशोधक समाजाचे नेते होते. त्यांनी हंटर या वृत्तपत्राचे संपादन केले होते म्हणूनच त्यांना हंटरकार म्हणून ओळखले जात होते. माधवरावांनी राजाराम हायस्कूल, कोल्हापूर येथे प्राथमिक शिक्षण घेतले आणि नंतर मुंबईच्या सर जे. जे. स्कूल ऑफ आर्टमध्ये चित्रकला, मॉडेलिंग आणि भित्तीचित्रांचे शिक्षण पूर्ण केले.
माधवराव बागल यांनी चित्रकलेत स्वतःची एक खास शैली विकसित केली, ज्यामध्ये त्यांनी कमी रंगांच्या वापरातून प्रकाश आणि सावली यांचे प्रभावी चित्रण केले. त्यांनी “Artists of Kolhapur” आणि “Art and Artists” ही दोन पुस्तके लिहिली, ज्यात कोल्हापूरमधील कला आणि कलाकारांबद्दल माहिती दिली आहे.
सत्यशोधक समाजाच्या प्रभावाखाली वाढलेल्या माधवरावांनी दलितांच्या उत्थानासाठी कार्य केले. त्यांनी मंदिर प्रवेशाचा अधिकार मिळवून देण्यासाठी आणि जातीभेदाच्या विरोधात आवाज उठवला. १९२७ मध्ये त्यांनी सत्यशोधकांनी समाजवादी व्हावे, असे जाहीर केले. त्यांनी डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांचा पहिला पुतळा उभारण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावली.
माधवराव बागल यांनी १९३९ मध्ये कोल्हापूर राज्यात प्रजा परिषद स्थापन केली आणि शेतकऱ्यांच्या हक्कांसाठी लढा दिला. १९४१ मध्ये कोल्हापूर नगरपालिकेच्या नियंत्रण मंडळात ते सदस्य होते. स्वातंत्र्यलढ्यात त्यांनी महात्मा गांधी, सरदार पटेल आणि पंडित नेहरू यांच्यासोबत कार्य केले. १९४७ मध्ये त्यांनी शेतकरी कामगार पक्षाच्या स्थापनेत सहभाग घेतला. त्यांनी १९३० च्या सविनय कायदेभंग चळवळ, भारत छोडो आंदोलन यामध्ये सहभाग घेतला. स्वातंत्र्यानंतर ते महाराष्ट्राच्या राजकारणात सक्रिय राहिले. त्यांनी काही काळ राज्यसभा सदस्य म्हणूनही काम पाहिले.
माधवराव बागल यांनी सुमारे ३०-३५ पुस्तके लिहिली आहेत, ज्यामध्ये “कलाविहार” (१९६६), “बहुजनसमाजाचे शिल्पकार” (१९६६), “जीवन संघर्ष: अगर सिंहावलोकन” (१९७०), “सहवासातून” (१९७०) आणि “भाई माधवरावजी: निवडक लेखसंग्रह” (१९९८) यांचा समावेश आहे.
माधवराव बागल यांच्या स्मरणार्थ कोल्हापूरमध्ये “माधवरावजी बागल विद्यापीठ” आणि “भाई माधवराव बागल कन्या प्रशाला” स्थापन करण्यात आल्या आहेत. “भाई माधवराव बागल पुरस्कार” दरवर्षी समाजासाठी उल्लेखनीय योगदान देणाऱ्या व्यक्तींना दिला जातो.
भाई बागल यांचे सत्यशोधक कार्य हे महाराष्ट्राच्या सामाजिक इतिहासातील एक महत्त्वपूर्ण पर्व आहे. त्यांनी समाजातील अन्यायाविरुद्ध आवाज उठवला, शिक्षणाचा प्रचार केला, आणि समतेसाठी आयुष्यभर कार्य केले. त्यांचे विचार आणि कार्य आजही अनेक सामाजिक कार्यकर्त्यांसाठी प्रेरणादायी ठरते.
—————————————————————————————–
