खेळातून जग जोडणारा – ऑलिम्पिक दिवस

कोल्हापूर : प्रसारमाध्यम डेस्क 

ऑलिम्पिक सामन्यांची सुरुवात प्राचीन काळी इ.स.पू. ७७६ ला झाली. ग्रीसच्या ओलिंपिया येथे ऑलिम्पिक  सामने आयोजित केले जात होते. त्या काळात फक्त धावण्याच्या स्पर्धा व्हायच्या. मधल्या काळात या स्पर्धा बंद पडल्या. नंतर या स्पर्धा दर चार वर्षांनी होऊ लागल्या. आंतरराष्ट्रीय ऑलिम्पिक समिती (आयओसी) १८९४ साली २३ जून रोजी पॅरिसमध्ये पियरे दे कूबरतें यांच्या पुढाकाराने स्थापना झाली. हा दिवस आंतरराष्ट्रीय ऑलिम्पिक समिती  स्थापनेच्या स्मरणार्थ ऑलिम्पिक दिवस म्हणून  साजरा केला जातो.

ऑलिम्पिक दिवसाची प्रमुख उद्दिष्टे:

खेळामध्ये सहभाग वाढवणे – सर्व वयोगटातील लोकांना सक्रिय आणि आरोग्यदायी जीवनशैलीकडे प्रवृत्त करणे.

ऑलिम्पिक मूल्यांचा प्रचार – मैत्री (Friendship), आदर (Respect), आणि उत्कृष्टतेचा (Excellence) प्रसार करणे.

जागतिक ऐक्य – विविध देशांतील लोकांना एकत्र आणून जागतिक बंधुभाव वाढवणे.

हा दिवस कसा साजरा केला जातो:

धावणे, सायकलिंग, जलतरण यांसारख्या स्पर्धा.

खेळाडूंशी संवाद सत्र.

ऑलिम्पिक विषयक चित्रकला/निबंध स्पर्धा.

आरोग्य शिबिरे व योग सत्र.

ऑलिम्पिक स्पर्धेचा इतिहास अनेक दृष्टीने विकसित होत गेला आहे. सुरुवातीला अतिशय मर्यादित स्वरूपात असलेली ही स्पर्धा आज जागतिक पातळीवरची सर्वात प्रतिष्ठेची क्रीडा स्पर्धा बनली आहे. या स्पर्धेत करण्यात आलेले  काही मुख्य सुधारणा आणि बदल असे:

सहभागी देश आणि खेळाडूंची वाढ:

• १८९६ मध्ये पहिले आधुनिक ऑलिम्पिक सामने झाले. या सामन्यात फक्त १४ देश आणि सुमारे २४१ खेळाडू सहभागी झाले होते.

• २०२४ मध्ये पॅरिस येथे झालेल्या ऑलिम्पिक सामन्यात २०० हून अधिक देश आणि १० हजाराहून अधिक खेळाडू सहभागी झाले होते.

• ऑलिम्पिक सामन्यात महिला खेळाडूंचा सहभागही प्रचंड वाढला आहे – सुरुवातीला महिलांना भाग घेण्यास मनाई होती, पण आता त्यांच्या सहभागाचे प्रमाण जवळजवळ ५० टक्के आहे.

खेळांच्या प्रकारांतील वाढ:

• सुरुवातीला काही मर्यादित क्रीडा प्रकार (उदा. धावणे, उडी मारणे, कुस्ती) होते.

• आज ऑलिम्पिकमध्ये ३० हून अधिक क्रीडा प्रकार आणि ३०० हून अधिक स्पर्धा आयोजित केल्या जातात.

• पॅरिस ऑलिम्पिक – २०२४ मध्ये स्केटबोर्डिंग, ब्रेकडान्सिंग या नव्या क्रीडा प्रकारांचा समावेशही केला गेला.

तंत्रज्ञानाचा वापर:

इलेक्ट्रॉनिक टाइमिंग, व्हिडिओ रिव्ह्यू, बायोमेट्रिक्स, एआय आधारित विश्लेषण यामुळे स्पर्धा अधिक पारदर्शक आणि अचूक झाल्या आहेत. प्रेक्षकांसाठी थेट प्रसारण, व्हर्च्युअल रिऍलिटी आणि ऑनलाइन स्ट्रिमिंगमुळे जगभरातील लोक सहज पाहू शकतात.

विविधता आणि समावेशिता:

• पॅरालिम्पिक आणि स्पेशल ऑलिम्पिक्समुळे अपंग खेळाडूंनाही जागतिक स्तरावर मंच मिळाला आहे.

• लिंग समानता, LGBTQ+ समुदायाचा स्वीकार, आणि सर्व देशांना संधी मिळावी यासाठी धोरणात्मक बदल झाले.

पर्यावरणपूरक दृष्टिकोन:

• अलीकडील ऑलिम्पिकमध्ये ग्रीन इन्फ्रास्ट्रक्चर, कार्बन न्यूट्रल गेम्स, आणि रीसायकलिंग यावर भर दिला जातो. उदाहरण: टोकियो २०२० मध्ये पदके रीसायकल इलेक्ट्रॉनिक्सपासून बनवली गेली.

ऑलिम्पिक दिवस म्हणजे केवळ एक दिवस नव्हे, तर तो आंतरराष्ट्रीय ऐक्य, आरोग्यदायी जीवनशैली आणि मानवी मूल्यांचा उत्सव आहे. हा दिवस आपल्याला आठवण करून देतो की, खेळ ही फक्त स्पर्धा नाही, तर ती जीवनशैली आहे.

ऑलिम्पिक दिवस हे केवळ खेळाचे उत्सव नसून, तो एक सकारात्मक बदल घडवणारा सामाजिक संदेश आहे.